Gamlar sagnir af Skrámu.

Fréttir

Gamlar sagnir af Skrámu.

Í bókinni “Siglfirskar þjóðsögur og sagnir” sem Þ. Ragnar Jónasson skrifaði og Vaka - Helgafell gaf út árið 1996 segir: “Gil eitt mikið og djúpt er milli bæjanna Dalabæjar og Engidals í Úlfsdölum er Herkonugil heitir…

Eru það gömul munnmæli að tröllskessa ein hafi stigið fram gilið til þess að gera landamerki milli bæjanna… Ætla sumir að það hafi verið Skráma sem bjó í Skrámuhelli þegar Úlfur sem Úlfsdalir eru við kenndir, nam þar land… Skrámuhellir var neðarlega í fjalli því sem liggur austanvert við dal þann sem liggur upp frá Engidal. Fyrir svo sem mannsaldri síðan var op allmikið á helli þessum en síðan hefur hrunið fyrir hann mikið af lausagrjóti og mun hann vera horfinn nú”.

Líkamsleifar tröllkonunnar fundnar.

Upp undir Skálarbrúnum Engidalsmegin liggja þessir steinar sem myndin sýnir, og eru þeir farnir að sökkva nokkuð í jarðveginn. Með hæfilega frjóu ímyndunarafli má sjá fyrir sér líkamsleifar skessunnar Skrámu, og einnig geta sér til um endalok hennar. Þarna gæti hún hafa sest niður og horft yfir búsvæði sitt, en ekki gætt að því hve stutt var í sólarupprás. Kannski hefur hún dormað svolítið í blíðviðri síns síðasta dags, eða þá að hún hefur verið orðin gömul og sjóndöpur og því ekki séð að hverju stefndi. En eins og fjölmargar “heimildir” herma, þá þoldu tröllkarlar og kerlingar alls ekki sólarljósið.

Við slíka uppákomu steinrunnu þau, en nærtækt dæmi um slíkt er auðvitað tröllaparið sem ekki náði að reka naut sitt yfir Skagafjörð meðan nótt var á. Á meðfylgjandi mynd virðist sem Skráma hafa setið á svolitlu barði þegar hún mætti örlögum sínum, en sigið við það aftur fyrir sig og lagst síðan út af. Fremst má vel sjá steingerfða og digra lærleggi hennar ásamt sköflungsbeinum, en neðarlega til vinstri eru þrír fingur hennar vel greinanlegir og nokkuð krepptir. Þá má greina brjóst hennar og höfuðbein uppi í horninu til hægri. Þar er eins og hún hafi snúið höfði sínu og horft í átt að helli sínum í andarslitrunum.

Voru tröllin marsbúar?

Og því er svo við bæta að komið hefur fram stórskemmtileg kenning um upphaf og tilkomu tröllanna í fjöllunum. Hún gengur út á að um það leyti sem plánetan Mars var orðin óbyggileg, hafi íbúar hennar flutt sig um set og siglt á himinfleyi sínu til jarðarinnar þar sem það hafi brotlent og í kjölfarið hafi háþróuð tækni þeirra glatast. Þar sem aðdráttarafl rauðu plánetunnar er mun minni en jarðarinnar, hafi það haft þau áhrif að íbúarnir hafi fyrir flutning þróast í þá átt að þeir urðu mun stórvaxnari en hér gerðist.

Einnig hafi sú staðreynd að þar er mun svalara en á móður jörð, vegið þungt þegar kom að vali ferðalanganna á búsetusvæði. Ísland hafi virst þeim einstaklega heppilegt, en einnig benda fjölmargar sagnir um Snjómanninn ógurlega í Asíu og Stórfót í Ameríku til þess að marsbúarnir hafi dreifst nokkuð víða um jarðarkringluna. En allt hefur sinn vitjunartíma og lítið hefur sést til tröllanna í fjöllunum síðustu árhundruðin. Líklega hefur þessi stofn dáið út og sennilegast er að hann hafi aldrei aðlagast hinum nýju heimkynnum sínum nægilega vel og því verið í bráðri útrýmingarhættu frá upphafi.

Ljósmynd og texti: Leó Reynir Ólason.