Dagur orðsins í Grafarvogskirkju

15. nóvember næstkomandi verður Dagur orðsins haldinn hátíðlegur í Grafarvogskirkju kl. 13:00. Dagskrá tileinkuð sr. Bjarna Þorsteinssyni. Allir Siglfirðingar hvattir til að fjölmenna og heiðra minningu heiðursborgara Siglufjarðar.


Dagur orðsins og tónanna í Grafarvogskirkju

Undanfarin ár hefur „Dagur Orðsins“ verið haldin hátíðlegur í Grafarvogskirkju. Fyrsti dagurinn í þessari röð, í nóvember 2006, var eðlilega tileinkaður séra Sigurbirni Einarssyni biskupi. Það var ógleymanlegur dagur þar sem Sigurbjörn sjálfur prédikaði og fjölskylda hans tók þátt í hátíðardagskránni. Flutt voru lærð erindi um Sigurbjörn biskup, áhrif hans á kirkju og allt þjóðlíf á síðustu og þessari öld. Öll hátíðardagskráin var fest á filmu. Þar er einstakt efni til staðar sem á eftir að vinna úr.

Því næst var dagskráin tileinkuð sér Auði Eir sem var fyrsta konan til að taka prestsvígslu hér á landi. Á sama hátt tók fjölskylda hennar þátt í hátíðardagskránni.

Í fyrra var minning Séra Friðriks Friðrikssonar heiðruð. Þar tóku þátt öll þau félög sem hann stofnaði. Þar voru til staðar fulltrúar frá KFUM og K., Knattspyrnufélaginu Val, Karlakórnum Fóstbræðrum, Knattspyrnufélaginu Haukum og fulltrúar Skátanna en séra Friðrik stofnaði fyrsta skátafélagið á Íslandi sem bar nafnið Væringjar.

Í þetta sinn er dagurinn, sunnudagurinn 15. nóvember, tileinkaður prestinum, tónskáldinu, þjóðlagasafnaranum og heiðursborgaranum séra Bjarna Þorsteinssyni.  Bjarni var fæddur 14. október árið l861 og lést 2. ágúst l938. Bjarni lærði ungur að aldri söngva og sagnir í foreldrahúsum. Faðir hans var ágætur söngmaður og glæddi sönghneigð með börnum sínum og móðirin var söngfróð og bókhneigð. Á æskustöðvum sínum við móðurkné heima á Mel í Staðarhraunssókn. Passíusálmar Hallgríms Péturssonar voru fluttir á heimili hans á lönguföstu. Kveðnar voru rímur, rauluð þjóðlög og vikivakar. Séra Bjarni segir í þjóðlagasafni sínu: „Snemma hneigðist hugur minn í þá átt að gefa hinum innlendu lögum gaum og læra þau.“ Síðar réðst séra Bjarni í það að gefa út þjóðlagasafn sitt, sem hann hafði safnað saman af mikilli eljusemi með ferðalögum um allt land. Hann fékk ekki byr hér heima að gefa þjóðlögin út. Þóttu þau ekki merkileg, fékk hann jafnvel mótbyr, og gert var gys að honum að ætla að gefa út þessi lög sem hann hafði safnað saman. Varð hann að leita út til Danmerkur með að gefa út hið myndalega þjóðlagasafn, en það kom út á árunum 1906-1909.

Sagt er að sr. Bjarni Þorsteinsson hafi lagt grundvöllinn að íslenskri tónlistarsögu með riti sínu Íslenskum þjóðlögum. Jón Ásgeirsson tónskáld segir að þjóðlagasafnið sé merkilegasta verk íslenskarar tónlistarsögu. Bjarni stundaði nám í Menntaskólanum í Reykjavík. Að loknu stúdentsprófi hóf hann nám við Prestaskólann. Þaðan lauk hann námi árið l888 ásamt þrettán öðrum kandídötum. Síðar það ár, þann 30. september, tók Bjarni prestvígslu frá Dómkirkjunni ásamt átta öðrum kandídötum.

Séra Bjarni var vígður til Siglufjarðar, eða til Hvanneyrarprestakalls eins og það hét þá. Þar átti séra Bjarni eftir að marka og taka þátt í merkri sögu Siglufjarðar. Fyrst starfaði hann í kirkjunni litlu á Eyrinni. Hann vann síðan að því að söfnuðurinn eignaðist sína glæsilegu kirkju, Siglufjarðakirkju. Enn í dag er hún ein stærsta kirkja landsins. Svo stór var hún og rúmgóð að þar starfaði Gagnfræðaskóli Siglufjarðar í ein 18 ár. Þar er nú starfrækt glæsilegt safnaðarheimili.

Þegar séra Bjarni starfaði á Siglufirði, en hann þjónaði Siglufjarðarsöfnuði í ein 47 ár, samdi hann mikið af sönglögum. Má þar nefna mörg lög eins og Ég vil elska mitt land, Kirkjuhvol, Sólsetursljóð o.s.frv. Merkasta framtak hans sem tónskálds var án efa að semja Hátíðasöngvana, sem enn í dag eru flutti í kirkjum landsins á hátíðum. Öll þekkjum við orðin úr hinni helgu bók sem eru sunginn á aðfangadag, „Sú þjóð sem í myrkir gengur mun sjá mikið ljós“ og á jóladag „Barn er oss fætt, sonur er oss gefinn,“ á hvítasunnudag „Lofaður sé Guð drottinn, Ísraels guð“. Hér mætti einnig nefna upphafsstef á gamlársdag og á nýársdag.

Á Siglufirði vann Bjarni merk störf. Hann barðist fyrir kaupstaðaréttindunum árið l918. Hann sat í fyrstu bæjarstjórninni. Hann teiknaði aðalskipulag Siglufjarðarkaupstaðar, stofnaði vatnsveituna og stýrði elsta sparisjóði landsins, Sparisjóði Siglufjarðar. Hann gerði samning fyrir Siglufjarðarkirkju hvar prestsjörðin Hvanneyri afhenti landareign prestsetursins og Hvanneyrará var afhent kaupstaðnum. Í staðinn fékk Siglufjarðarkirkja samning um að Siglufjarðarkirkja fengi frítt rafmagn til upphitunar. Samningurinn sem var undirritaður af ráðherra og bæjarstjórn endar á þessum orðum „Þessi samningur er óuppsegjanlegur um aldur og ævi.“ Lengi er hægt að ræða og skrifa um merkilega atburði í lífi og starfi séra Bjarna sem á sinni tíð var gerður að fyrsta heiðursborgara Siglufjarðar, og oft hefur verið nefndur „faðir Siglufjarðar“.

Nú, þegar hundrað og tíu ár eru liðin síðan Bjarni Þorsteinsson gaf út Hátíðasöngva sína ætlum við í Grafarvogskirkju að minnast hans á degi orðsins og tónanna. Dagskráin hefst kl. 13:00 á sunnudag, með þremur erindum sem eru flutt af Unu Margréti Jónsdóttur dagsskrárgerðarmanni, Gunnsteini Ólafssyni tónlistarmanni og Jónasi Ragnarssyni ritstjóra. Guðsþjónusta verður kl. 14:00. Prestar Grafarvogskirkju þjóna fyrir altari, Hátíðarsöngvarnir verða fluttir, kór Grafarvogskirkju syngur ásamt Yngri barnakór kirkjunnar undir stjórn Hákonar Leifssonar organista og Arnhildar Valgarðsdóttur. Jóhann Friðgeir Valdimarsson syngur einsöng. Hjörleifur Valsson leikur á fiðlu.

Sr. Vigfús Þór Árnason sóknarprestur í Grafarvogskirkju.